Vereniging voor de JOodse NAoorlogse Generatie
columns 30 juni 2016
Dit artikel werd eerder gepubliceerd in de Chidushim, de nieuwsbrief van Beit HaChidush, de onafhankelijke Joodse Gemeente in Amsterdam.
"Europa is een continent in verval,” zei een vriendin bij de ingewikkelde koffie die ze had besteld (als ik een barrista zou zijn, zou ze het me drie keer moeten uitleggen). "Het valt nog niet zo op, maar het is wel zo.” Brexit was slechts een van de punten die haar tot haar analyse brachten. De Verenigde Staten is ook in verval, dacht ik later. Daar begon het verval trouwens eerder, maar iets onzichtbaarder voor ons, wonend in dit deel van de Westerse wereld.
Een maand geleden las ik Svetlana Alexijewitsj’s Het einde van de Rode Mens. Leven op de puinhopen van de Sovjet-Unie. Ook dat was een harde confrontatie. Deze Wit-Russische journaliste heeft volledig terecht vorig jaar de Nobelprijs voor de Literatuur gekregen. Het beschrijft de misère, de hoop, de verbijstering, enzovoort van mensen uit heel bepaald gebied. Ieder van hen getraumatiseerd. Door de manier waarop de schrijfster al die mensen en hun ervaringen in dat boek heeft neergezet, werd het universeel. Door haar realiseerde ik met dat alle mensen op alle continenten diepgaand verwond zijn én hun ouders én de rest van hun familie én generatie na generatie terug. Door een eindeloze reeks oorzaken. De wereld en de mens is werkelijk gebroken.
Als je wereld en mens zou willen helen, dan moet ieder mens (!) daarvoor de aandacht en de tijd en de hulp krijgen die hij of zij nodig heeft. En ieder mens moet bij de hand genomen worden om de moed op te brengen en het doorzettingsvermogen te ontwikkelen die nodig zijn om zichzelf te helen. Ja, er zijn groepen die nog meer in de hoek zitten waar de klappen vallen dan andere. En ja, er zijn groepen die het soms even iets minder te verduren krijgen dan andere. Maar als je heel nauwkeurig gaat bekijken welke dat zijn, dan kom je er al niet meer uit. Dan blijkt het lijden overal te zijn. Bij iedereen. Bij elk individu. Ik kan tegen dat inzicht alleen maar staande blijven door de schoonheid in de wereld, door alle messiaanse oplossingen die dag na dag voor problemen worden gevonden én door de riten en symbolen, de mensen en dat wat zij samen doen, het lernen en de muziek die de joodse beschaving biedt. Ik kan nauwelijks verwoorden hoe trots ik ben dat de Eeuwige ons gereedschap heeft gegeven om het slechte leven het hoofd te bieden en het goede leven vorm te geven.
Er is onwaarschijnlijk veel treurigheid in de wereld. En ja, soms lijkt het erop dat onze samenlevingen all over the world in elkaar aan het storten zijn. Juist ook omdat de media al het slechte dagelijks over ons uitstorten. Maar de andere kant is dat er wel degelijk vooruitgang is in the global village. Als ik hoor over geluidsschermen langs snelwegen die misschien uitgerust kunnen worden met zonnepanelen en van materiaal gemaakt worden dat fijnstof opzuigt, denk ik: ‘Zie je wel, er wordt aan gewerkt, aan herstel, aan duurzaamheid, en aan al die andere problemen. Het is langzaam, maar hoopgevend.’
Tamarah Benima
Rabbijn Beit Ha’Chidush